استعارۀ مفهومی در قطعه‌ای به زبان ختنی

از دستاوردهای زبان‌شناسیِ شناختی کشف این حقیقت است که زبان‌ها اغلب برای ملموس کردن برخی مفاهیم انتزاعی از استعاره‌های مفهومی بهره می‌برند. استعاره‌های مفهومی به توضیح حوزة مقصد که حوزه‌ای انتزاعی است از طریق حوزة مبدأ که حوزه‌ای ملموس است می‌پردازند. یعنی از طریق مقایسة حوزة انتزاعی مورد نظر با حوزه‌ای ملموس درک آن را برای شنوندگان راحت‌تر می‌کنند. در این پژوهش به تحلیل استعاره‌های مفهومی موجود در متنی کهن به زبان ختنی می‌پردازیم. زبان ختنی زبانی ایرانی و از شاخة ایرانی میانة شرقی است. این پژوهش به بررسی بیستمین فصل از کتاب زمبسته می‌پردازد که حاوی اشعار مهم و معتبر بودایی است. فصل بیستم این رساله متنی است از زبان بودا که برای اندرز و خطاب به شمن‌های بودایی سروده شده است. بنابراین هدف آن آموزش مفاهیم مهم و بسیار پیچیدة آیین بودایی است و علت به کار رفتن استعاره‌های مفهومی متعدد در این متن نیز احتمالاً همین موضوع است. این مطالعه اولاً نشان می‌دهد که زبان ختنی نیز مانند دیگر زبان‌ها از چنین استعاره‌هایی بهره جسته است و در مرحلة دوم درک بهتر آموزه‌های بودا در این فراز از متن زمبسته را میسر می‌کند.